Polska nigdy im tego nie zapomni
Zbliża się termin obchodów 71. rocznicy powstania warszawskiego. Ważniejsze uroczystości odbywają się w dniach od 24 lipca do 5 sierpnia br. w Muzeum Powstania Warszawskiego. Przewidziane są m.in. występy artystyczne, wernisaż wystawy, msza polowa, uroczysty koncert poległych, Bieg Powstania Warszawskiego i Sesja Rady m.st. Warszawy. Ale najważniejszą z nich będzie oczywiście doroczne spotkanie Powstańców Warszawskich z prezydentem RP i prezydentem Warszawy, tradycyjnie już organizowane 30 lipca w Parku Wolności Muzeum Powstania Warszawskiego.
Warto z tej okazji przypomnieć, iż powołane do życia 27 września 1939 r. Polskie Państwo Podziemne było fenomenem na skalę światową. W konspiracji udało się stworzyć sprawnie funkcjonującą strukturę władz cywilnych i największe podziemne siły zbrojne Europy – Armię Krajową. Podziemne państwo podporządkowane prawowitemu Rządowi Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie organizowało opór przeciwko Niemcom i Sowietom. Od początku przygotowywano się do ogólnonarodowego powstania.
W końcu 1943 r. władze PPP i Rząd miały świadomość, że Armia Czerwona wkrótce zacznie zajmować ziemie II RP. Dlatego 20 listopada 1943 r. dowódca AK, gen. Tadeusz Bór-Komorowski, zadecydował o przeprowadzeniu „wzmożonej akcji dywersyjnej” o kryptonimie „Burza”, która miała się okazać największym bojem PPP. Jej plan zakładał, iż ziemie polskie będą oswobadzane przez oddziały AK w walce z ustępującymi Niemcami. Jednocześnie władze Rządu miały występować przed dowództwem wojsk sowieckich jako prawowici gospodarze ziem polskich i zdeklarować wolę współpracy przeciwko wspólnemu wrogowi – Niemcom. Podejmujący tę decyzję nie mogli przewidzieć, że Amerykanie i Brytyjczycy na konferencji w Teheranie (28 listopada-1 grudnia 1943 r.) zgodzą się na zagarnięcie przez ZSRR wschodnich województw Rzeczypospolitej.
Wojska sowieckie przekroczyły wschodnią granicę II RP 4 stycznia 1944 roku na Wołyniu. Okręg Wołyń jako pierwszy przystąpił do realizacji planu „Burza”. Początkowo żołnierze 27 Wołyńskiej DP AK współdziałali z wojskami sowieckimi. Operacja „Ostra Brama” – walki o Wilno (7-13 lipca 1944 r.) oddziałów AK Okręgów Wilno i Nowogródek i współdziałanie AK-owców z Armią Czerwoną – doprowadziła do wyzwolenia miasta. Później jednak Sowieci aresztowali dowódców AK i rozbroili żołnierzy. We Lwowie kilka tysięcy AK-owców walczyło o wyzwolenie miasta w dniach 23-27 lipca. Efekt był podobny. Na Lubelszczyźnie w dniach od 20-29 lipca siły AK samodzielnie opanowały siedem miejscowości, a we współpracy z Armią Czerwoną kolejnych jedenaście. Również w Lublinie władze sowieckie aresztowały cywilnych i wojskowych przedstawicieli PPP. Podobnie było w Rzeszowskiem i na Podlasiu.
Akcja „Burza” nie powiodła się – jej efektem były sowieckie represje wobec żołnierzy AK. Mimo to dowódca AK uznał, że ostatnią szansą obrony polskiej niepodległości (zagrożonej przez ZSRR powołujący komunistyczne organy władzy) będzie samodzielne uwolnienie Warszawy z rąk Niemców i objęcie władzy w mieście przez cywilne kierownictwo Polskiego Państwa Podziemnego. Powstanie warszawskie (1 sierpnia-2 października 1944 r.) uległo niemieckiej przemocy. Zginęło ponad 18 tys. żołnierzy AK i 150 tys. cywilów, w tym 38 tys. bestialsko zamordowanych przez Niemców mieszkańców Woli.
Po kapitulacji powstania żołnierze AK trafili do niewoli. Niemcy wysiedlili z miasta ludność cywilną i przystąpili do metodycznego niszczenia lewobrzeżnej Warszawy (Pragę już 14 września 1944 roku zajęła Armia Czerwona). Wysadzili w powietrze zabytki: Zamek Królewski, część pałacu w Łazienkach, Pałac Saski, wiele kościołów. Spalili największe polskie biblioteki i archiwa. Z 987 zabytkowych budowli ocalały 64. Łącznie zburzono 42 proc. domów i gmachów użyteczności publicznej.
26 października 1944 r. ostatni dowódca AK, gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek”, zdecydował o wstrzymaniu akcji „Burza”. Była ona największą operacją bojową Armii Krajowej. Jej cel polityczny – utrzymanie niepodległości – nie został osiągnięty wobec totalnej przewagi Sowietów i zgody Zachodu na podporządkowanie Polski Związkowi Radzieckiemu.
Źródło: Informator Warszawski
